Czerniak

Jak go zdiagnozować i czy można się przed nim jakoś ustrzec?

Czym jest czerniak?

Czerniak jest rodzajem nowotworu, do którego rozwoju dochodzi w umieszczonych w skórze komórkach pigmentowych (melanocytach). Jest to najbardziej agresywna spośród wszystkich znanych form raka skóry. Jeśli okaże się że czerniak jest złośliwy, to mogą wystąpić przerzuty (nowotwór rozsiewa się po całym ciele i zajmuje kolejne narządy), co prowadzi do powstania innych, również niebezpiecznych przypadłości, jak również śmierci.

Miejsce występowania czerniaka

Rozwój czerniaka może nastąpić praktycznie na obszarze całego ciała. Jednak zauważono, że najczęściej występuje w obrębie miejsc, które wystawiamy na słońce, a więc na twarzy, plecach, nogach i rękach. Zdarzają się również przypadki, że przypadłość można zaobserwować na podeszwach stóp, na dłoniach, jak również na opuszkach u palców. Te bardziej ukryte formy nowotworu częściej dotykają osób o ciemniejszej karnacji. W wyjątkowych sytuacjach, do rozwoju czerniaka może dojść w jamie ustnej, odbycie, drogach moczowych lub nawet w pochwie. Te formy czerniaka nie dość że są rzadkie, to dodatkowo bardzo trudno je wykryć ze względu na umiejscowienie. Czerniak może nawet zaatakować oczy i doprowadzić do zaburzeń widzenia. Aby okulista mógł dostrzec problem, wystarczy przeprowadzenie standardowego badania.

Charakterystyka zmian nowotworowych

Większość z nas jest przekonana, że czerniak skóry robi się w miejscu istniejącego znamienia lub pieprzyka. Jak się jednak okazuje, nie stanowi to zasady, gdyż mogą pojawić się nowe wykwity na skórze. Zwykłe pieprzyki charakteryzują się brązowym lub czarnym kolorem i są odseparowane od skóry wyraźnie zauważalną granicą. Z reguły są owalne lub okrągłe o średnicy około sześciu milimetrów. Najcięższym do leczenia jest czerniak guzkowy, a jego złośliwe komórki opanowują także gruntowną powierzchnię skóry. Zmiany nowotworowe odróżnić można od tradycyjnych pieprzyków po wyglądzie. Zwykle mają następujące cechy:

• nieregularne kształty
• zatarte, nieregularne granice od skóry
• zmiana barwy – brak jednego koloru, barwa jest nierównomiernie rozłożona
• średnica przewyższająca 6 mm
• często współtowarzyszy im świąd lub krwawienie

Czynniki ryzyka czerniaka

• Jasna karnacja. Obecność mniejszej zawartości melaniny w skórze skutkuje słabszą ochroną przed wpływem promieniowania UV. Osoby posiadające blond i rude włosy oraz jasne oczy są narażone na poparzenia słoneczne i rozwój czerniaka niż osoby z ciemną karnacją.
• Pokonane oparzenia słoneczne. Nawet nie zdajemy sobie z tego sprawy, ale wystarczy jedno poważniejsze oparzenie słoneczne, a już może podnieść się ryzyko powstania nowotworu.
• Miejsce zamieszkania. Ludzie zamieszkujący tereny przyrównikowe zaliczają się do grupy wyższego ryzyka niż osoby zamieszkujące tereny na wyższych szerokościach graficznych. Podobnie prezentuje się sytuacja mieszkańców, którzy znajdują się niedalekiej odległości od terenów zlokalizowanych wysoko nad poziomem morza i to oni narażeni są na skutki promieniowania słonecznego bardziej niż osoby, które zamieszkują obszary nizinne.
• Duża ilość pieprzyków. Jeśli na swoim ciele zauważysz więcej niż 50 pieprzyków, to również zaliczasz się do grupy wysokiego ryzyka. Warto też zwrócić uwagę na nowe zmiana o nietypowym kształcie, które mogą świadczyć o rozwoju nowotworu.
• Historia rodzinna. Nowotwór jest często dziedziczny, więc jeśli wśród bliskich krewnych odnotowano czerniaka, to ryzyko pojawienia się choroby także wzrasta.
• Osłabiony system immunologiczny.

Rozpoznanie czerniaka

Symptomy czerniaka można zauważyć na skórze, aby jednak potwierdzić diagnozę, konieczna jest biopsja. W tym celu lekarz zleca pobranie fragmentu zmiany, by patolog mógł ją poddać analizie. Jeśli przypuszczenia okażą się słuszne, lekarz zaleca szerszą diagnostykę, na którą składają się następujące badania:

• analiza grubości zmian nowotworowych
• określenie agresywności
• testy, na których podstawie można określić, czy rak dał już przeżuty na inne organy.

Warto wiedzieć, że wczesne rozpoznanie choroby i podjęcie stosownego leczenia ma ogromne znaczenie. Jeśli zdiagnozuje się czerniaka w początkowym stadium to istnieje ogromna szansa na wyleczenie za pomocą zabiegu chirurgicznego.

Leczenie czerniaka

Leczenie czerniaka zależy od tego, jaką wielkość ma zmiana nowotworowa, w jakim stadium jest schorzenie i od ogólnego stanu organizmu. W początkowym stadium leczenie schorzenie opiera się przede wszystkim na usunięciu zmian nowotworowych oraz maleńkiego obszaru zdrowej tkanki, która znajduje się wokół czerniaka. W tym celu konieczne jest wykonanie zabiegu chirurgicznego. Jeśli czerniak przybrał już zaawansowaną formę i dał przerzuty do innych narządów, to może być konieczne zastosowanie radioterapii, chemioterapii i operacyjnego usunięcia węzłów chłonnych.

Zapobieganie czerniakowi

Należy zacząć unikać przebywania na słońcu w ciągu dnia, a w szczególności między godziną 10 a 16. Wszelkiego typu aktywności najlepiej zaplanować na poranne oraz wieczorne godziny. Co więcej, odradza się również opalania. Jeśli będziemy wystawiać skórę na bezpośredni kontakt ze słońcem, to zwiększamy ryzyko oparzeń słonecznych i rozwoju nowotworu.