Szkarlatyna

Po czym ją rozpoznać i jak można leczyć?

Co to jest szkarlatyna?

Szkarlatyna, występująca również pod nazwą płonicy, jest schorzeniem, które powodują bakterie z grupy paciorkowców ropnych. Jest typowym objawem jest wystąpienie na ciele wysypki, która kolorystycznie zbliżona jest do poparzenia słonecznego. W parze z tym idzie zwykle bardzo wysoka temperatura wraz z mocnym bólem gardła.

Symptomy szkarlatyny

Warto wiedzieć, że charakterystyczne objawy dla szkarlatyny są takie same zarówno u dzieci, jak i osób dorosłych.

U obarczonego schorzeniem można zauważyć:

• podwyższoną temperatura – gorączka wynosi powyżej 38,5°C
• boleści gardła
• zaczerwienione migdałki
• problemy z przełykaniem,
• wysypka,
• ”truskawkowy język” – język jest w intensywnie czerwonej barwie i dodatkowo zaobserwować można na nim grudki (stąd też nazwa truskawkowego języka)
• boleści brzucha,
• nudności,
• wymioty.

Wysypka współtowarzysząca szkarlatynie

W szkarlatynie najbardziej rozpoznawalnym symptomem jest właśnie wysypka. Wyglądem przypomina poparzenie słoneczne powiązane z gęsią skórką. Jej barwa jest różowoczerwona, a gdy dotniemy poczujemy jak byśmy przesuwali palcem po papierze ściernym. Do jej wystąpienia dochodzi przeważnie dzień lub dwa po pojawieniu się pierwszych oznak schorzenia – podwyższonej temperatury i boleści gardła. Jednak nie stanowi to reguły – zdarzają się przypadki, gdy wysypka wystąpiła dopiero po upłynięciu około siedmiu dni, ale również bywają sytuacje, gdy wysypka jest pierwszym symptomem i poprzedza inne. Za tego typu zmianami skórnymi odpowiada toksyna, którą produkują paciorkowce – napastnicy organizmu. Zanim pojawi się wysypka, najpierw mogą wystąpić tak zwane linie Pastii. Naczynia włosowate są w tym czasie stają się w znacznym stopniu delikatniejsze i łamliwe, co zresztą można zaobserwować w okolicach pachwin oraz na zgięciach łokci – na skórze pojawiają się na podłużne wybroczyny. Na początku zmiany skórne występują na twarzy, w charakterystyczny sposób zaczerwieniają się policzki, zaś w okolicach ust i nosa skóra jest blada. Kolejno wysypka zaczyna atakować szyję i roznosi się stopniowo po całym ciele. Utrzymuje się zwykle około tygodnia i po tym czasie znika. Niestety po ustąpieniu objawów schorzenia można mieć później problemy z łuszczeniem skóry, w szczególności w okolicach pachwin, jak również na stopach i dłoniach.

Czynniki ryzyka szkarlatyny

Szkarlatyna jest chorobą, która może pojawić się w każdym wieku – co znaczy, że mogą na nią zachorować zarówno dzieci, jak i dorośli. Jednak jak podają specjaliści, do tej pory najczęściej szkarlatyna dotyka dzieci. W grupie największego ryzyka znajdują się przede wszystkim maluchy w wieku od pięciu do dwunastu lat. Schorzenie rozprzestrzenia się drogą kropelkową, zainfekowaniu sprzyja więc znajdowanie się w tłocznych i szczelnych pomieszczeniach, czyli wszelkiego typu środki miejskiej komunikacji (tramwaje, metro, autobusy), jak również szkolne klasy, biblioteki itp.

Jakie powikłania może wywołać szkarlatyna?

Przy ostrym, toksycznym przebiegu płonicy wysypce mogą współtowarzyszyć zaburzenia układu krążenia, zapalenie mięśnia sercowego i czasami nawet utrata przytomności. W przypadku szkarlatyny o przebiegu septycznym zaobserwować można bardzo rozległe zmiany w gardle, występuje także zapalenie węzłów chłonnych szyjnych. Wskutek powikłań może nawet nastąpić martwica tkanek dna jamy ustnej lub posocznicy.

Do powikłań posocznicy zaliczyć można również:

• Kłębkowe zapalenie nerek ( popaciorkowcowe zapalenie kłębuszków nerkowych)
• Zapalenie stawów
• Gorączka reumatyczna – schorzenie, które spowodowane może być przez krzyżową reakcję antygentów; może doprowadzić do pojawienia się infekcji skóry, stawów, serca oraz mózgu
• Infekcja ucha środkowego
• Ropień okołomigdałowy
• Zapalenie płuc

Rozpoznanie szkarlatyny

Jak już wcześniej wspominaliśmy, dla szkarlatyny charakterystycznym symptomem jest wysypka, jednak nie zawsze musi wystąpić w tym samym czasie co inne symptomy, więc lekarz może mieć problem z postawieniem prawidłowej diagnozy. W początkowym stadium płonica u dziecka daje zbliżone symptomy do anginy, więc to również może być mylące dla specjalisty. Aby więc postawić prawidłową diagnozę, lekarz powinien zaproponować rodzicom, by u malucha pobrać wymaz z gardła i na jego podstawie określić, z jakim rodzajem bakterii przyszło się zmagać. To tak naprawdę jedyna szansa na postawienie diagnozy, która umożliwi wykorzystanie właściwego leczenia.

Jak się leczy szkarlatynę?

Po ustaleniu, do jakiej grupy należą bakterie ponoszące odpowiedzialność za infekcję, lekarz dostosuje indywidualną terapię. Zazwyczaj zalecany jest antybiotyk. Można nawet powiedzieć, że jego zastosowanie jest obowiązkowe, bo tylko w ten sposób można powoli zwalczyć symptomy schorzenia i uchronić malucha przed możliwymi, lecz co ważna rzadko kiedy pojawiającymi się powikłaniami. Co ważne, szkarlatyna może pojawić się także u kobiet w ciąży, jednak przyszłe mamy mogą być spokojne, z reguły nie stanowi ona zagrożenia ani dla kobiety, ani dla maluszka, jednak warto zgłosić się jak najszybciej do lekarza i być pod jego stałą kontrolą.

Zapobieganie szkarlatynie

Na szkarlatynę nie istnieją żadne szczepionki. Naszą jedyną profilaktyką może być przestrzeganie zasad higieny.