Szczepienia przeciw chorobom zakaźnym to najskuteczniejsza profilaktyka. W ten sposób organizm jest pobudzany do wytworzenia tzw. pamięci immunologicznej. Dzięki temu mechanizmowi uzyskuje się zabezpieczenie przed atakiem konkretnej bakterii lub wirusa, a objawy chorobowe w przypadku rozwoju infekcji są znacznie łagodniejsze niż u osoby, która nie była szczepiona.
Rokrocznie kalendarz szczepień obowiązkowych ulega zmianie, dlatego ważne jest, by stale monitorować obowiązujące zalecenia.
Choroby zakaźne, szczególnie groźne w wieku dziecięcym
Choroby, powodujące groźne dla życia i zdrowia (szczególnie dzieci) powikłania, przeciwko którym są szczepienia ochronne obowiązkowe w Polsce, to:
- Gruźlica, czyli choroba wywoływana przez prątki gruźlicy. Do zarażenia dochodzi drogą kropelkową, przez kontakt z chorym człowiekiem lub zwierzęciem. Gruźlica to poważna choroba atakująca dolne drogi oddechowe, często kończy się poważnymi komplikacjami, a nieleczona prowadzi do śmierci.
- WZW typu B, czyli wirusowe zapalenie wątroby. Za chorobę odpowiedzialny jest wirus HBV. Do zakażenia dochodzi w wyniku kontaktu z wydzielinami chorego człowieka. WZW typu B może mieć postać przewlekłą, co prowadzi do trwałego uszkodzenia wątroby.
- Błonica (dyfteryt) jest chorobą bakteryjną, wysoce zakaźną i bardzo groźną (śmiertelną). Do zarażenia dochodzi na skutek kontaktu wydzielin chorego człowieka lub nosiciela z błonami śluzowymi osoby zdrowej (czyli drogą kropelkową). Błonica atakuje górne drogi oddechowe, spojówki oraz narządy wewnętrzne.
- Tężec jest chorobą odzwierzęcą, którą wywołują laseczki tężca po wniknięciu do organizmu człowieka w miejscu zranienia lub uszkodzenia naskórka. Do zakażenia dochodzi w wyniku kontaktu z chorymi zwierzętami lub zabrudzenia rany. Tężec prowadzi do silnego skurczu mięśni w miejscu wniknięcia drobnoustrojów do organizmu. Nieleczony jest śmiertelny.
- Krztusiec, potocznie znany jako koklusz, to choroba bakteryjna wywołana przez pałeczkę krztuśca. Krztusiec charakteryzuje się bardzo ostrym przebiegiem. Osoba chora ma częste napady duszącego kaszlu oraz problemy z oddychaniem. Do zarażenia dochodzi drogą kropelkową.
Niezaszczepienie dziecka przeciwko krztuścowi przed 1. rokiem życia to poważne ryzyko zakażenia, ciężkiej postaci choroby, a nawet zgonu malucha.
DTP: to szczepienie skojarzone, przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi. Przeprowadza je się u dzieci do 3. lub 7. roku życia (wiek podawania jest uzależniony od rodzaju stosowanego preparatu). W przypadku tego zestawu szczepionki podawanie go dzieciom starszym, zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanego odczynu poszczepiennego (czyli utrzymujących się przez więcej niż 3-4 dni niepokojących objawów, takich jak: gorączka, rumień skórny, zaczerwienienie wokół miejsca iniekcji obejmujące całą kończynę, omdlenia).
- Poliomyelitis (czyli choroba Heinego Medina) znane również jako ostre nagminne porażenie dziecięce, jest wywoływane przez wirus polio. Do zakażenia dochodzi na drodze fekalno-oralnej. W konsekwencji zakażenia w wieku dziecięcym w dorosłym życiu choroba może doprowadzić do porażenia i upośledzenia czynności mięśni. Szczepienie na polio przebiega w trzech etapach, jest to tzw. szczepienie kombinowane. Ostatnią dawkę szczepionki podaje się dziecku w 6. roku życia.
- Odra to wirusowa choroba zakaźna. Wirus odry przenoszony jest drogą kropelkową. Choroba ta daje charakterystyczny objaw w postaci czerwonych grudkowatych plam na całym ciele. Powikłaniami po nieleczonej odrze mogą być: groźne dla życia zapalenie płuc, mięśnia sercowego i mózgu.
- Świnka, znana również jako nagminne zapalenie przyusznic, to wirusowa choroba zakaźna rozprzestrzeniająca się na drodze kropelkowej. Charakterystycznym objawem świnki jest opuchlizna ślinianek przyusznych i wysoka gorączka. Rzadko dochodzi do powikłań w postaci zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych oraz zapalenia jąder.
- Różyczka jest wywoływana przez wirus różyczki, przenosi się drogą kropelkową. Choroba ta ma zazwyczaj łagodny przebieg charakteryzujący się powiększeniem węzłów chłonnych i plamiasto-grudkową wysypką na całym ciele.
MMR: to tak samo jak DTP, szczepienie skojarzone. W tym przypadku dotyczy: odry, świnki i różyczki.
- Haemophilus influenzae typ B to bakteria wywołująca zapalenie w obrębie układu oddechowego oraz opon mózgowo-rdzeniowych.
Preparaty MMR oraz DTP, dzięki temu, że są podawane jednorazowo jako kombinacja przeciwciał kilku drobnoustrojów, są mniej stresujące dla maluchów, jedno ukłucie zamiast trzech jest znacznie lepiej tolerowane.
Szczepienia obowiązkowe są bezpłatne (dla osób posiadających ubezpieczenie zdrowotne). Istnieje jeszcze druga grupa – rekomendowanych. Dotyczą one chorób, takich jak: grypa, kleszczowe zapalenie mózgu, meningokoki oraz zakażenia HPV, ospa wietrzna, wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW A), zakażenia rota wirusowe oraz zakażenia wywołane przez pneumokoki
